Selecteer een pagina

Geredigeerd door: Prof.dr. J.P.A. Nicolai, Acedemisch Ziekenhuis Groningen

Algemeen
De vrouwelijke borst speelt een belangrijke rol in de identiteit van het vrouw-zijn. Te groot, te klein, asymmetrisch, verlittekend, geamputeerd, of een aangeboren misvorming -allemaal mogelijke oorzaken van onvrede. De esthetische chirurgie lost al vele jaren de problemen op die gepaard kunnen gaan met de anatomie van de borst.

Implantaten worden daarbij veelvuldig gebruikt en al sinds 1962 siliconen implantaten. Siliconen implantaten worden ook in allerlei andere vormen toegepast: bijvoorbeeld om een afwijkende kin te corrigeren, als testikel of als gewrichtvervanger in de reumachirurgie.

Omstreeks 1982 verschijnen er publicaties die een verband doen vermoeden tussen siliconen borstimplantaten en bepaalde ziekten, bijvoorbeeld van gewrichten. De Federal Drug Administration (FDA), onderdeel van het Amerikaanse Ministerie van Volksgezondheid, consulteert experts die de vermoedens niet kunnen bevestigen, maar ook niet weerleggen. De FDA vindt gegevens over de veiligheid van siliconen onvoldoende, en besluit in januari 1992 de siliconen borstimplantaten alleen voor esthetische vergrotingen te verbieden, merkwaardigerwijs niet voor alle andere indicaties. Veel vrouwen die in hun siliconen borstimplantaten een oorzaak zien van bepaalde ziekten of symptomen waaraan zij lijden, gaan naar de rechter (in de USA). De Amerikaanse fabrikanten van siliconen borstimplantaten vrezen een cascade van klachten die ze tot faillissement zullen brengen, en kopen de klaagsters af op voorwaarde dat deze afzien van eisen tot strafvervolging: schikking en dus geen schadevergoeding. De publiciteit die dit alles met zich meebrengt, veroorzaakt golven over de hele wereld. In Nederland verenigen vrouwen zich en richten een hulpgroep op. De emoties voeren gemakkelijk de boventoon en de wetenschap glijdt naar de achtergrond.

Indicaties van siliconen borstimplantaten
1. Hypoplasie, d.w.z. in aanleg zijn de borsten altijd klein geweest. Dit betreft meestal beide borsten, maar niet altijd.
2. Hypotrofie, d.w.z. de borsten hadden vroeger een normaal volume, maar zijn na een aantal zwangerschappen en het geven van borstvoeding ‘leeg’.
3. Gevolgen van letsels (bijvoorbeeld brandwonden) of operatie vanwege goedaardige ziekten, bijv. mastopathie.
4. Na operatie vanwege kwaadaardige ziekten, dus amputatie vanwege borstkanker, hetgeen dikwijls in een verminking resulteert.
5. Man-naar-vrouw transseksuelen

De operatie wordt altijd gebaseerd op medische of psychologische indicaties. Het doel is de betrokken vrouwen te hulp te komen, wetend dat de operatie in het merendeel der gevallen het zelfvertrouwen en de eigenwaarde sterk verbetert.

Siliconen implantaten en alternatieven
Silicone is een zeer stabiele en weinig reactieve kunststof die ruim 60 jaar geleden werd ontwikkeld. De buitenwand (of envelop) van alle soorten borstimplantaten is vervaardigd van siliconen. De vullingen kunnen verschillen: siliconengel (al dan niet ‘cohesief’), fysiologische zoutoplossing, hydrogel (polysacchardide in water), methylcellucose in water, en dergelijke, de eerdere vullingsmiddelen van zeewier en soja-olie zijn vanwege complicaties uit de markt genomen.

Alternatieven voor siliconen borstimplantaten zijn:
– een uitwendige prothese of epithese die in de b.h. wordt gedragen of op de huid gelijmd,
– opvulling van de borst met eigen weefsel van de patiënt, bijvoorbeeld een huidspierlap incl. onderhuids vetweefsel van de buik of van de rug; dit betreft operaties die veel langer duren dan het plaatsen van siliconen implantaten en die meer littekens achterlaten.

Toepassing van siliconen bij de mens
Behalve allerlei industriële toepassingen van siliconen en toepassingen in de levensmiddelen- en voedingsindustrie, zonder welke onze wereld er anders zou uitzien, wordt in de geneeskunde zeer veel gebruikgemaakt van siliconen: in vaste vorm als buizen en slangen voor infuusvloeistoffen, als katheters en drains, en als verpakking van pacemakers en hun geleidedraden; in gelatineuze vorm als vulling voor borstimplantaten, kinimplantaten, testikelimplantaten, et cetera. Alleen wanneer dun vloeibare siliconen de weefsels binnendringen, kunnen plaatselijk problemen optreden, zoals bindweefselreacties en zogenaamde granulaties. Dit kan ontstaan wanneer siliconen borstimplantaten
bijvoorbeeld door uitwendig geweld scheuren, maar hoe minder vloeibaar, hoe viskeuzer (‘cohesiever’) de siliconengel, des te geringer is de kans op binnendringen in de weefsels en op de lokale reacties. Sinds 1985 wordt algemeen gebruikgemaakt van een cohessieve gel die niet kan wegvloeien. Wat het implantaat aan souplesse verliest, wint het aan veiligheid. Het injiceren van dun vloeibare siliconen wordt algemeen afgeraden.

Voorlichting en onderzoek voor operatie
Elke operatieve ingreep moet vanzelfsprekend worden voorafgegaan door onderzoek van de gezondheidstoestand van de patiënt. De plastisch chirurg en de anesthesioloog moeten de medische gegevens van de patiënt en zijn of haar familie kennen om de operatierisico’s te kunnen afwegen. Ook moet de patiënt weten of de plastisch chirurg en het ziekenhuis of de kliniek betrouwbaar en erkend zijn. Ook in Nederland zijn er minder bonafide privé-klinieken die met hun reclames nietsvermoedende klanten lokken die pas na de behandeling ontdekken dat zij zijn geopereerd door onvoldoende opgeleide dokters of zelfs door artsen die zich ten onrechte voor specialist uitgeven. Natuurlijk staat het iedereen vrij zich ondeskundig te laten behandelen of een behandeling door erkende specialisten te weigeren. Over ongewenste gevolgen of het uitblijven van gewenste gevolgen met eventueel zelfs een fatale afloop, dient men zich dan niet te verbazen. Zoals gezegd, malafide praktijken komen helaas in Nederland voor. Men dient zich reeds vóór de consultatie te vergewissen van de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de kliniek die men zich heeft voorgenomen te bezoeken. De huisarts en de specialisten in het ziekenhuis weten die informatie meestal wel te verschaffen.

Risico’s, reacties en complicaties
De patiënt wordt geïnformeerd over de risico’s die aan de operatie en de narcose zijn verbonden. Zelfs wanneer de operatie geheel volgens de daarvoor geldende regels door de plastisch chirurg wordt uitgevoerd, bestaat er altijd een mogelijkheid van nabloeding, infectie, ongewenste littekenvorming, verplaatsing van het implantaat, gevoelsstoornis in tepel en tepelhof en omgevende huid, en dergelijke.

Elk implantaat lokt een reactie van het lichaam uit, de zogenoemde vreemd-lichaamsreactie. Deze normale reactie bestaat uit de vorming van een littekenkapsel rond het implantaat en gebeurt onder alle normale omstandigheden, dus ook rond bijvoorbeeld een pacemaker. Soms wordt het littekenweefsel dikker met in zeldzame gevallen zelfs kalkafzetting en gevoelige verhardingen. Het kapsel kan schrompelen en de vorm van de borst zo veranderen, dat opnieuw operatie is aangewezen, waarbij het kapsel wordt ingesneden of verwijderd en het implantaat wordt vervangen. De levensduur van een siliconen borstimplantaat is niet te voorspellen. De buitenwand (envelop) van het implantaat kan scheuren, waardoor de inhoud in de omgevende weefsels kan vloeien wanneer de door het lichaam gevormde littekenkapsel dit toelaat. Kleine moleculen van de vulling kunnen door de wand diffunderen. Omgekeerd kunnen (vloei)stoffen uit de omgevende weefsels het implantaat binnendringen en in bepaalde gevallen van een oudere generatie implantaten namen deze in volume toe. Dit treedt echter niet op bij siliconengel-gevulde implantaten. Men is het er in het algemeen over eens, dat patiënten met (siliconen borst-)implantaten jaarlijks of tweejaarlijks moeten worden gecontroleerd. Sommige plastisch chirurgen menen, dat vooral jongere vrouwen erop moeten rekenen dat de implantaten een of meerdere keren in hun leven zullen moeten worden vervangen.

Direct contact met vloeibare of dun-gelatineuze siliconen kan een plaatselijke ontstekingsreactie teweegbrengen. Er ontstaat een normale immuunreactie, maar geen immuunziekte zoals reuma. Natuurlijk kunnen mensen met siliconen-implantaten reuma krijgen of een andere (auto-)immuunziekte, of kanker, maar er bestaat dan geen oorzakelijk verband met de siliconen. Met andere woorden, wanneer een patiënt met siliconen-implantaten reuma krijgt, helpt het verwijderen van de implantaten daartegen niet. Integendeel, de klachten van de patiënt moeten deugdelijk worden onderzocht en een gerichte therapie ingesteld. Volgens de huidige inzichten krijgen evenveel vrouwen met siliconen borstimplantaten ziekten zoals reuma, als vrouwen zonder implantaten.

Bepaalde klachten van vrouwen met borstimplantaten
Een aantal vrouwen met siliconen borstimplantaten heeft de volgende klachten geuit. Zij weten deze aan hun implantaten:
– gewrichtspijnen,
– gevoelige spieren,
– vermoeidheid,
– gezwollen handen en voeten,
– rode vlekken en huiduitslag,
– slaapstoornissen,
– rusteloosheid,
– problemen met oriëntatie en geheugen,
– hoofdpijn,
– ademhalingsstoornissen,
– gevoelsstoornissen,
– verhoogde gevoeligheid voor infecties.

De medische wetenschap heeft ook na zeer uitgebreid onderzoek bij wel 100.000 vrouwen met siliconen borstimplantaten geen verband kunnen aantonen tussen deze klachten en de implantaten.

Kwaliteitscontrole
De in de Europese Unie op de markt gebrachte implantaten hebben een CE-merk, anders mogen ze niet worden verkocht. Het CE-merk betekent, dat de implantaten steriel zijn, voorzien van stickers waarop allerlei gegevens vermeld, gegarandeerde duur van de steriliteit en dergelijke. De biocompatibiliteit van dit implantaat en de bestanddelen zijn getest, d.w.z. onderzocht op eigenschappen zoals giftigheid voor cellen of organen.

Patiënten die zich wenden tot reguliere ziekenhuizen en bonafide privé-klinieken kunnen ervan uit gaan, dat zij implantaten met een CE- merk krijgen. Zij kunnen er dus vanuit gaan dat hun implantaten veilig zijn. Wanneer ook het ziekenhuis of de privé-kliniek en de behandelend plastisch chirurg zich aan de richtlijnen houden, kunnen de patiënten zich gerust laten opereren. De kans op complicaties zal dan tot een minimum, maar niet tot nul, zijn gereduceerd. In de overgrote meerderheid der gevallen is een gelukkige en dankbare patiënt het resultaat.

Checklist

Algemene vragen
– Wat kan ik van de implantaten verwachten?
– Welke alternatieven zijn er?
– Kan ik mijzelf zonder borst of met kleine borsten accepteren?
– Wat zijn de gezondheidsrisico’s: door operatie, door narcose, door het implantaat?

Kosten
– Welke kosten zijn de aan de operatie, inclusief de implantaten en het verblijf in het ziekenhuis, verbonden?
– Hoe lang kan ik niet werken, wie compenseert dat?
– Hoeveel kosten de jaarlijkse controles en het eventueel noodzakelijke röntgenonderzoek?
– Wanneer opnieuw moet worden geopereerd, wie draagt daarvan de kosten?
– Moet de ziektekostenverzekeraar op de hoogte worden gesteld?

Vragen betreffende implantaat
– Welk implantaat moet ik kiezen (envelop, vulling, fabrikant)?
– Welke alternatieven zijn er voor het beoogde implantaat?
– Welke voor- en nadelen heeft het beoogde implantaat?
– Welke informatie wordt door de fabrikant van dit implantaat geleverd?
– Wat is de vermoedelijke levensduur van het implantaat?

Vragen na de operatie te stellen
– Krijg ik van de plastisch chirurg een kopie van het operatieverslag?
– Hoeveel jaar wordt het operatieverslag in het ziekenhuisarchief bewaard?
– Hoe kan ik mij zelf na de operatie controleren?
– Hoe vaak moet ik voor controle naar de specialist?

Vragen bij problemen
– Bij welke symptomen moet ik voortijdig voor controle naar de dokter?
– Wat moet ik doen, wanneer de vorm en de zachtheid van de borst veranderen of wanneer pijn en gevoelsstoornissen in de borst optreden?
– Wat moet ik doen in geval van langdurige problemen met mijn gezondheid?

Wegwijzer van de Medische Esthetiek
De complete Wegwijzer van de Medische Esthetiek (normale prijs € 9,95), met o.a. een overzicht van alle behandelingen, ziekenhuizen en klinieken in Nederland is nu kosteloos aan te vragen via onderstaande link of via telefoonnummer (31) 070 324 7171, o.v.v. Gezondheid.nl .

Bestel hier gratis de Wegwijzer van de Medische Esthetiek.
http://www.kliniekeninfo.nl/handboeken/informatie.php?formulier=wegwijzer