Een probioticum is een voedingsmiddel met micro-organismen waaraan een gezondheidsbevorderende werking wordt toegeschreven. Het begrip pro-bioticum kan vertaald worden als "voor het leven" en is ontstaan als reactie op het begrip antibioticum.
De naam "probioticum" is afgeleid van het Griekse "ten gunste van het leven". De term "probiotics" is voor het eerst gebruikt in 1953 en in tegenstelling tot antibiotica werden probiotica destijds gedefinieerd als microbiële factoren die de groei van andere micro-organismen bevorderen. In 1989 introduceerde Roy Fuller een definitie die sindsdien veelgebruikt is: "Een probioticum is een levend microbiologisch voedingssupplement, dat de gezondheid van de gastheer mogelijk bevordert, door het microbiële evenwicht in de darm te verbeteren.".
Probiotische bacteriën kunnen worden ingezet om de van nature voorkomende bacterieflora in het lichaam te beïnvloeden. Ze gelden niet als geneesmiddel en worden hoofdzakelijk door voedingsdeskundigen voorgeschreven na een antibioticumkuur of als een onderdeel bij de behandeling van de schimmelinfectie candidose. Recentelijk is vastgesteld dat probiotica het immuunsysteem in de darm kunnen prikkelen.
De theorie achter het gebruik is dat de flora verstoord kan raken waardoor schadelijke micro-organismen een kans krijgen zich uit te breiden en ziekte te veroorzaken. Onduidelijk is of de flora, die uit een vele soorten micro-organismen bestaat, hersteld kan worden door het toevoegen van een bepaald organisme.
